Chương trình học hỏi về Thượng hội đồng Giám mục 16

CHƯƠNG TRÌNH HỌC HỎI

VỀ THƯỢNG HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC THỨ XVI, 2023

GIỚI THIỆU

Chúng ta sẽ cùng nhau học hỏi chủ đề Hướng đến một Giáo hội hiệp hành: hiệp thông, tham gia, sứ vụ của Thượng Hội Đồng Giám Mục XVI, 2023. Chương trình học hỏi gồm các bài học do Nhóm Hiệp Hành Giáo Phận soạn dựa trên hai tài liệu chính: 1/ “Tài liệu chuẩn bị”; 2/ “Cẩm nang” thực hành. Đây là hai tài liệu Toà Thánh gởi cho các giáo phận nghiên cứu, học hỏi để góp ý cho THĐGM: các bài 2-13: dựa trên “Cẩm nang” thực hành; các bài 14-16: dựa trên “Tài liệu chuẩn bị”;

Ước mong những bài học ngắn gọn này sẽ giúp anh chị em trong giáo phận Long Xuyên chúng ta hiểu được ý nghĩa sâu xa của chủ đề THĐGM và góp ý tích cực cho THĐGM.

(Nhóm Hiệp Hành Giáo Phận)

BÀI 3

MỤC ĐÍCH VÀ CHỦ ĐỀ CỦA THĐGM XVI

1. Mục đích Thượng Hội đồng này nhắm đến. Các mục tiêu của Tiến trình hiệp hành

a. Mục đích

- Thúc đẩy những trải nghiệm sống động về sự phân định, tham gia và đồng trách nhiệm, là nơi quy tụ mọi loại ân sủng khác nhau để phục vụ cho sứ mạng của Hội thánh trên toàn thế giới.

- Tạo niềm hứng khởi để con người mơ về một Hội thánh mà chúng ta được mời gọi trở thành, là làm cho niềm hy vọng được nảy nở, là khơi dậy niềm tin, là băng bó các vết thương, là tạo nên những mối tương quan mới mẻ và sâu sắc hơn, là học hỏi lẫn nhau, là xây dựng những nhịp cầu, là thắp sáng tâm trí, là sưởi ấm cõi lòng và phục hồi sức mạnh cho đôi tay để phục vụ sứ mạng chung của chúng ta (PD, 32).

- Canh tân não trạng và cơ cấu Giáo hội.

- Con đường hiệp hành nhằm phục vụ cho cuộc đối thoại của Thiên Chúa với nhân loại.

b. Mục tiêu

- Tạo cơ hội cho toàn Dân Chúa cùng nhau phân định cách tiến bước trên con đường trở thành một Hội thánh mang tính hiệp hành hơn trong tầm nhìn dài hạn.

- Lắng nghe những gì Chúa Thánh Thần đang nói với Hội thánh, bằng cách cùng nhau lắng nghe Lời Chúa trong Kinh thánh và Truyền thống sống động của Hội thánh, bằng cách lắng nghe nhau, đặc biệt là những người bên lề, và phân định các dấu chỉ thời đại.

2. Chủ đề của Thượng Hội Đồng Giám Mục XVI: Hướng tới một Giáo hội hiệp hành: hiệp thông, tham gia, sứ mạng.

Những từ khoá của chủ đề Giáo hội hiệp hành: hiệp thông, tham gia và sứ mạng. Ba chiều kích này có mối quan hệ mật thiết với nhau, một tương quan năng động. Chúng làm phong phú và định hướng cho nhau. Cần hiểu rõ mối tương quan này cùng với ba chiều kích của nó.

Hiệp Thông: Nguồn cội sâu xa của sự hiệp thông trong Dân Chúa phát xuất từ tình yêu và sự hợp nhất của Thiên Chúa Ba Ngôi. Chính Chúa Kitô đã hoà giải chúng ta với Chúa Cha và hợp nhất chúng ta trong Chúa Thánh Thần. Vì thế, tất cả chúng ta đều có vai trò của mình trong việc phân định và thực hiện lời Chúa kêu gọi dành cho dân Ngài.

Tham Gia: Kêu gọi tất cả những ai thuộc về Dân Chúa: giáo dân, người được thánh hiến và giáo sĩ tham gia vào tiến trình hiệp hành, càng nhiều càng tốt, đặc biệt là những người ở bên lề. Sự tham gia này chính là tập lắng nghe nhau cách chân thành và tôn trọng, để từ đó, cùng nhau lắng nghe tiếng Chúa Thánh Thần. Tất cả các tín hữu đều có đủ tư cách và ân ban để phục vụ lẫn nhau và tham gia vào sứ mạng của Giáo hội.

Sứ mạng: Hội thánh hiện hữu để loan báo Tin Mừng. Sứ mạng của tất cả chúng ta là làm chứng cho tình yêu Thiên Chúa giữa toàn thể gia đình nhân loại.

Tiến trình hiệp hành mang chiều kích truyền giáo rõ nét. Mục đích của tiến trình này là giúp Hội thánh làm chứng cho Tin Mừng cách hữu hiệu hơn, đặc biệt với những người sống ở vùng ngoại vi của thế giới chúng ta xét về mặt tâm linh, xã hội, kinh tế, chính trị, địa lý và hiện sinh. Theo cách này, hiệp hành là con đường qua đó Hội thánh có thể hoàn thành cách hiệu quả hơn sứ mạng loan báo Tin Mừng cho thế giới, như nắm men làm cho nước Thiên Chúa mau đến.

Câu hỏi ôn bài:

1. Mục đích của THĐGM XVI là gì?

2. Mục tiêu của “tiến trình hiệp hành” là gì?

3. Tương quan của ba chiều kích: Hiệp thông, tham gia và sứ mạng là gì?

CỦA THƯỢNG HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC VỀ CON ĐƯỜNG HIỆP HÀNH 

1. Hình cây

Đây là cây to lớn, hùng vĩ, tràn đầy khôn ngoan và ánh sáng, đang vươn lên trời cao. Nó là dấu chỉ của sức sống và niềm hy vọng sâu xa, biểu trưng cho thánh giá Chúa Kitô. Cây này mang Thánh Thể đang chiếu sáng như mặt trời. Đồng thời, các nhành cây được mở rộng theo chiều ngang như đôi tay hoặc đôi cánh, gợi lên hình ảnh Chúa Thánh Thần.

2. Dân Chúa

Dân Chúa không đứng yên nhưng đang tiến bước. Điều này liên hệ trực tiếp đến từ “Thượng hội đồng - Synod”, có nguyên nghĩa là “bước đi cùng nhau”. Dân Chúa được liên kết với nhau bởi cùng có động lực chung, động lực này được Cây Sự Sống truyền vào trong họ, và cũng từ động lực này mà họ cất bước.

15 bóng người khái quát toàn bộ nhân loại trong sự đa dạng về hoàn cảnh sống, thế hệ và nguồn gốc. Điều này được mô tả bằng sự đa dạng của các màu sắc tươi sáng, vốn biểu trưng cho niềm vui. Không có tính chất phẩm trật giữa những người này, họ cùng bước đi trên một mặt đường phẳng: trẻ, già, nam, nữ, thiếu niên, trẻ em, giáo dân, tu sĩ, cha mẹ, người sống đời vợ chồng, người sống đời độc thân; giám mục và tu sĩ không đi trước mặt họ, nhưng ở giữa họ. Một cách hoàn toàn tự nhiên, trẻ em và thanh thiếu niên là những người mở đường cho họ, điều này liên hệ tới những lời của Chúa Giêsu trong Tin Mừng: "Lạy Cha là Chúa Tể trời đất, con xin ngợi khen Cha, vì Cha đã giấu không cho bậc khôn ngoan thông thái biết những điều này, nhưng lại mặc khải cho những người bé mọn”. (Mt 11,25)

3. Chủ đề

Đường chân ngang của logo với chủ đề: "Hướng tới một Hội Thánh hiệp hành: hiệp thông, tham gia và sứ vụ" chạy từ trái sang phải theo hướng của cuộc hành trình, nhằm tăng cường và củng cố nó, và kết thúc với tiêu đề "Thượng hội đồng 2021 - 2023", là sự kiện đỉnh cao tổng hợp toàn bộ hành trình.

Tải về file Logo tiếng Việt tại đây!

Tải về file Logo ngôn ngữ khác tại đây!

Văn Việt chuyển ngữ từ synod.va

WHĐ (26.11.2021)

Lạm bàn về từ Hiệp Hành

Trước hết, chúng ta thấy rằng “hiệp hành” là một từ hoàn toàn mới, và vì nó mới nên nghe rất lạ. Bản thân tôi cũng lần đầu tiên nghe đến từ này. Ngôn ngữ là công cụ để biểu đạt ý nghĩa, vì vậy chúng ta cần phải tìm hiểu xem người ta muốn nói đến điều gì khi dùng từ “hiệp hành”. Từ “hiệp hành” được dịch từ từ “synodal” trong tiếng Anh, danh từ của nó “synodality” (“tính hiệp hành”). Tuy nhiên, tiếng Anh cũng chỉ là một trong nhiều ngôn ngữ, nó vẫn là công cụ để biểu đạt ý nghĩa. Một lần nữa, chúng ta sẽ phải tìm hiểu xem người ta muốn nói gì khi dùng chữ “synod”, “synodal” hay “synodality”. “Synod”, “synodal” hay “synodality” có nguồn gốc từ từ Hy Lạp “σύνοδος synodos” và từ La-tinh “synodus”. “Syn” có nghĩa là “cùng với nhau” và “hodos” là “con đường”. Như vậy, từ “hiệp hành” được dùng để diễn đạt ý nghĩa “cùng đi với nhau”. “Cùng đi với nhau” chính là đặc tính thuộc căn tính của Giáo hội. Mục đích của Đại hội Thượng Hội đồng Giám mục sắp tới cũng chính là để cổ võ việc thể hiện căn tính này một cách rõ nét hơn trong toàn Giáo hội.

Điều thú vị là tuy hầu như mọi người đều đồng ý với nhau về ý nghĩa “cùng đi với nhau” nhưng lại không thống nhất về từ ngữ dùng để diễn đạt hàm ý này. Theo tôi được biết thì tính tới thời điểm hiện tại chữ “synodal” có các cách dịch là “hiệp hành”, “đồng hành”, “đồng nghị”, “đồng đoàn”. Các từ “đồng hành”, “đồng nghị”, “đồng đoàn” được các dịch giả thâm niên sử dụng. Chắc chắn họ có lý do để dịch như thế. Ở đây tôi chỉ nêu quan điểm cá nhân vì sao tôi không đồng tình với họ. Trước hết, từ “đồng hành” rất gần với nghĩa “cùng đi với nhau”. Rất tiếc “đồng hành” là một động từ, không phải tính từ mà ta muốn tìm để chỉ về Giáo hội. Hơn nữa, nói “Giáo hội đồng hành” sẽ dễ gây hiểu lầm Giáo hội là một thực thể tách biệt với đối tượng mà Giáo hội “đồng hành”. Đúng ra Giáo hội được cấu thành bởi những người đồng hành trong đức tin. Hai từ “đồng nghị” (cùng nhau bàn bạc) và “đồng đoàn” (cùng nhau tụ họp) có nghĩa gần giống nhau, diễn tả sự hiệp nhất trong Giáo hội. Tuy nhiên, theo lời một dịch giả, hai từ này đúng mà chưa thỏa đáng, vì chúng chỉ nói lên yếu tố “với nhau” thôi chứ làm nổi bật được việc “cùng đi”.

Trở lại với từ “hiệp hành”, như tôi đã nói ngay từ ban đầu, đây là một từ được chế ra để diễn tả tính chất “cùng đi với nhau” của Giáo hội. Khi chế ra một từ thì phải đảm bảo có người hiểu nó; và để từ đó được sử dụng rộng rãi thì phải có nhiều người hiểu nó. Có một cha Dòng Tên người Tây Ban Nha khá giỏi tiếng Việt. Cách sử dụng tiếng Việt của ngài có đặc điểm là khá nhiều từ được ngài tự chế ra. Những từ này đọc lên nghe lạ tai nhưng người ta hiểu ý ngài muốn nói. Tôi xin đưa ra thêm một ví dụ khác về việc chế từ. Vợ chồng đứa cháu tôi là người Việt ở Mỹ. Họ có hai con nhỏ và cố gắng dạy chúng sử dụng tiếng Việt khi ở nhà. Có lần người mẹ dạy đứa lớn không được làm điều này điều kia, vì như vậy là hư. Thế là một hôm đứa lớn tới mách mẹ là em nó còn “hư-er” nó nữa. Người mẹ hiểu ngay đứa bé muốn nói gì, vì “hư-er” là kiểu sử dụng tiếng Việt nhưng lại áp dụng cấu trúc so sánh hơn trong tiếng Anh. Tất nhiên các “từ chế” của vị linh mục hay của đứa bé kia sẽ không tồn tại lâu nếu không được người ta sử dụng phổ biến. Từ “hiệp hành” cũng theo nguyên tắc đó.

Có dịch giả tranh luận rằng từ “hiệp hành” là sai quy tắc ghép từ, vì từ “hiệp” luôn phải có một danh từ đi phía sau như hiệp nhất, hiệp lực, hiệp lòng, hiệp ý, hiệp định, hiệp hội, hiệp ước… còn ở đây “hành” lại là động từ. Điều này làm tôi nhớ lại tình huống một người khá am hiểu về tiếng Việt đâm đơn kiện công ty bảo hiểm về vụ việc liên quan đến từ “bị liệt” được ghi trong hợp đồng bảo hiểm. Theo người ấy thì từ “liệt” luôn là động từ, không thể là tính từ được. Do đó, hợp đồng quy định việc bồi thường trong trường hợp “bị liệt” là sai về mặt ngôn ngữ, phải ghi là “bị bại liệt” mới đúng. Tôi không nhớ rõ chi tiết vụ việc và kết quả kiện cáo như thế nào, nhưng rõ ràng là rất khó thể thuyết phục người ta rằng ghi “bị liệt” là sai quy tắc ngôn ngữ. Cũng vậy, theo thiển ý của tôi thì “hiệp hành” (hay bất cứ các “từ chế” nào khác) không cần phải tuân theo những quy tắc ghép từ nào (nếu có). Điều quan trọng là chúng ta hiểu được rằng người ta dùng từ “hiệp hành” (“hiệp” – hiệp nhất, kết hiệp; “hành” – đi) để diễn tả tính chất “cùng đi với nhau” của Giáo hội.

Câu hỏi đặt ra là vì sao lại buộc người ta phải làm quen với một từ lạ hoắc như “hiệp hành”. Lý do là bởi vì chưa có từ nào khác diễn tả thỏa đáng ý nghĩa mà chúng ta muốn truyền đạt. Dẫu sao thì “hiệp hành” là một từ đã được sử dụng trong văn bản chính thức của Giáo hội. Vấn đề quan trọng nhất lúc này là giúp nhiều người hiểu được ý nghĩa của từ này. Trong khi chúng ta tìm ra một từ nào khác chính xác hơn để thay thế thì từ “hiệp hành” vẫn có chỗ đứng của nó. Ước mong các dịch giả hay các chuyên gia ngôn ngữ Công giáo khi tranh luận về từ ngữ thì vẫn luôn giữ được tinh thần “hiệp hành” (hay gì gì đó tương tự). Có thể chúng ta sẽ mãi không “thống nhất” về ngôn ngữ nhưng điều quan trọng là chúng ta sống “hiệp nhất”. Hiệp nhất trong đa dạng cũng chính là đặc nét của Giáo hội.

Giuse Lê Đắc Thắng, SJ(dongten.net)

Xây dựng Giáo Hội đồng nghị: hiệp thông, tham gia và sứ mệnh

Trong Giáo Hội, mọi người đều có phẩm giá ngang nhau, dù chức năng có khác nhau: “Chỉ có một Thiên Chúa, một đức tin, một Phép Rửa, một dân riêng của Thiên Chúa, cùng chung một phẩm giá của những chi thể đã được tái sinh trong Đức Kitô, cùng có một ân huệ làm con cái Thiên chúa, một ơn gọi nên trọn lành, một ơn cứu độ và một niềm hy vọng duy nhất và một đức ái không phân chia. Vì thế trong Đức Kitô và trong Giáo hội không có sự hơn kém về nguồn gốc hay dân tộc, vì địa vị xã hội hoặc vì nam nữ.” (LG 32).

“Giáo hội chưa được thiết lập thực sự, chưa sống đầy đủ, cũng chưa là dấu chỉ tuyệt hảo của Chúa Ki-tô giữa loài người nếu như chưa có hàng giáo dân đích thực và nếu hàng giáo dân này chưa cùng làm việc với hàng Giáo phẩm. Thật vậy, Phúc âm không thể đi sâu vào tinh thần, đời sống và sinh hoạt của một dân tộc nếu không có sự hiện diện linh hoạt của giáo dân. Do đó, ngay khi thiết lập, Giáo hội phải hết sức chú tâm đến việc đào tạo một hàng giáo dân Ki-tô giáo trưởng thành.” (AG 21).

Công đồng Vaticanô II còn đề cao vai trò của người giáo dân trong sứ mệnh loan báo Tin mừng: “Người giáo dân được đặc biệt kêu mời làm cho Giáo hội hiện diện và hoạt động nơi và trong những hoàn cảnh mà nếu không có họ, Giáo hội sẽ không trở thành muối của thế gian. Như thế, vì những ân huệ đã lãnh nhận, mọi giáo dân vừa là chứng nhân vừa là dụng cụ sống động cho chính sứ mệnh của Giáo hội.” (LG 33) Công đồng khẳng định: “Thánh Linh không chỉ thánh hóa và huớng dẫn Dân Thiên Chúa bằng các bí tích và các thừa tác vụ, cùng trang bị họ bằng các nhân đức, nhưng Ngài còn ban phát các ân sủng đặc biệt cho mọi cấp bậc các tín hữu ‘phân chia ân huệ cho mỗi người theo ý Ngài’ (1Cr 12, 11), khiến người lãnh nhận các ân sủng ấy có đủ khả năng và sẵn lòng đảm nhận các công việc và nhiệm vụ khác nhau mưu ích cho việc canh tân, xây dựng và phát triển Giáo hội.” (LG 12b).

Tông huấn Giáo hội tại Á Châu cũng nhấn mạnh: “Hơn ai hết, họ chính là những người được mời gọi biến đổi xã hội, cộng tác với các Giám mục, linh mục và tu sĩ, bằng cách đưa ‘tinh thần của Chúa Kitô’ vào trong não trạng, tập quán, luật lệ và cơ chế của thế giới mà trong đó họ đang sống.” (EA 22). 

Trong Giáo hội Châu Á ngày nay, Chúa Thánh Thần đang thúc giục những môn đệ của Chúa Kitô sống và làm chứng về sự hiệp nhất trong Giáo hội địa phương, đặc biệt là tại lãnh vực giáo xứ, xây dựng một Giáo hội tham gia mà trong đó các Giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân cùng hiệp thông, chia sẻ, hợp tác và đồng trách nhiệm trong sứ vụ loan báo Tin mừng. [1] “Cần phải thay đổi não trạng, trước hết là cái nhìn về người giáo dân, từ chỗ coi họ là cộng tác viên của hàng giáo sĩ đến chỗ chấp nhận họ là những người đồng trách nhiệm thật sự trong việc thể hiện và trong hoạt động của Giáo hội, thúc đẩy một hàng ngũ giáo dân trưởng thành và nhiệt thành theo chiều hướng này.” [2]

Hợp tác và đồng trách nhiệm ở đây được hiểu là những người ngang hàng, cùng nhau bàn bạc, cùng nhau thực hiện. Giáo hội tại Á Châu phải là Giáo hội tham gia (Participatory Church) mà trong đó không ai cảm thấy bị loại trừ (x. EA 45). Toàn bộ Giáo hội được sai đi để loan báo và phục vụ nước Thiên Chúa. Tất cả các thành viên của Giáo hội đều có trách nhiệm xây dựng Giáo hội và chia sẻ toàn bộ sứ vụ của Chúa Kitô. Thật vậy, chúng ta là Giáo hội. Đó là cộng đoàn con cái Thiên Chúa, cùng là môn đệ của Chúa Kitô nhờ Chúa Thánh Thần. Vì vậy, sự hiệp thông trong cộng đoàn và sứ vụ phải liên kết và thúc đẩy lẫn nhau.

Vậy, làm thế nào để cho người giáo dân tham gia tích cực vào các sinh hoạt của Gíao hội? Rút ra từ những kinh nghiệm của các Giáo hội khác, cách hay nhất là khuyến khích người giáo dân thành lập các Cộng đoàn Giáo hội cơ bản (Basic Ecclesial Community, viết tắt: BEC).  Trong Giáo hội Việt Nam, thường thì việc gì cũng xuất phát từ hàng giáo sĩ mới được coi là quan trọng, trong khi ở các Cộng đoàn Giáo hội cơ bản thì phần chủ động là chính những người giáo dân. Cộng đoàn Giáo hội cơ bản (CĐGHCB) chính là Một cách thức mới để thể hiện Giáo Hội (A new way of being Church), một cách thức mới để người giáo dân tham gia tích cực vào mọi sinh hoạt của Giáo hội. Cộng đoàn Giáo hội cơ bản là một cách hữu hiệu để đưa đạo vào đời, để thực thi huấn lệnh yêu thương, liên đới và chia sẻ. Nó mời gọi sự tham gia của mọi thành viên và vận dụng tất cả các kỹ năng và đặc sủng của mỗi thành viên. Nó cung cấp cho người giáo dân cảm giác thuộc về Giáo hội, khuyến khích họ tham gia vào các hoạt động của Giáo hội, giúp họ nhận ra sự hoạt động của Chúa Thánh Thần trong đời sống hằng ngày của họ. Họ tập họp cùng nhau trong những nhóm nhỏ, cử hành Lời Chúa và Thánh Thể để họ có thể nuôi dưỡng ý thức về cộng đoàn và tông đồ. Đó chính là chất men làm biến đổi thế giới của chúng ta. [3]  

Các Cộng đoàn này đã xuất hiện từ thập niên 60 ở khắp các châu lục, nhất là tại Mỹ châu La tinh và Á châu với các tên gọi khác nhau, và nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của hàng giáo phẩm các nơi. Trong Tông huấn Giáo hội tại Á châu, Đức thánh Giáo hoàng Gioan Phaolo II đã khẳng định: “Trong bối cảnh ấy và dựa trên kinh nghiệm mục vụ của mình, các Nghị Phụ nhấn mạnh tới giá trị của các Cộng đoàn Giáo hội Cơ bản như một phương thế hữu hiệu để cổ võ mọi người sống hiệp thông và tham gia trong các giáo xứ và giáo phận, và như một sức mạnh thật sự cho công cuộc Loan báo Tin Mừng. Những tập thể nhỏ bé ấy sẽ giúp các tín hữu sống thành những Cộng đoàn Đức Tin, Cầu Nguyện và Yêu Thương như các Kitô hữu đầu tiên (x. Cv 2, 44-47; 4, 32-35). Các tập thể này còn giúp các thành viên sống Tin Mừng trong tinh thần yêu thương huynh đệ và phục vụ, từ đó trở thành điểm khởi hành vững chắc để xây dựng một xã hội mới, biểu hiện một nền Văn Minh Tình Thương. Cùng với Thượng Hội đồng, tôi khuyến khích Giáo hội tại Châu Á, chỗ nào có thể được, hãy coi các Cộng đoàn Cơ bản ấy như một nét tích cực trong công việc Loan báo Tin Mừng của Giáo hội. Nhưng các cộng đoàn ấy chỉ thực sự hữu hiệu, khi biết hiệp thông với Giáo hội địa phương và Giáo hội toàn cầu, hiệp thông từ trong tâm hồn với các vị chủ chăn và huấn quyền của Giáo hội, biết dấn thân cho việc truyền giáo mở rộng, không rơi vào tình trạng cô lập và không để cho một ý thức hệ nào lợi dụng khai thác” (số 25).

Các giáo xứ chính là các Cộng đoàn Giáo hội cơ bản, nhưng các giáo xứ đã trở thành quá đông, không cho phép chúng ta thiết lập và vun xới những mối tương quan hàng ngang để sống tình hiệp thông đích thực giữa các thành viên trong cộng đoàn giáo xứ, chưa nói đến việc cùng đảm nhận sứ mạng trong tư cách là một cộng đoàn. Trong các giáo xứ hiện nay cũng có các đoàn thể, nhưng cũng còn có nhiều người không tham gia vào các đoàn thể này. Hơn nữa các đoàn thể này không đáp ứng được nhu cầu của một Giáo hội tham gia. Nguyên tắc là một CĐGHCB phải là một cộng đoàn nhỏ để mọi người có thể biết nhau, quan tâm đến nhau, có thể gặp gỡ thường xuyên, có thể cùng nhau cầu nguyện, chia sẻ Lời Chúa và thảo luận về các công việc. Phạm vi hành động của họ bao trùm toàn bộ cuộc sống. Họ giúp đỡ những người túng thiếu, viếng thăm và an ủi những người đau yếu già cả, giúp hoà giải các gia đình bất hoà, cùng đưa ra những sáng kiến để đẩy lùi tệ nạn xã hội, quan tâm đến việc học tập và giải trí của trẻ em và thanh thiếu niên... Họ có thể chia phiên để phục vụ và hướng dẫn phụng vụ trong Thánh Lễ. Mỗi CĐGHCB thường có một đại diện trong ban Mục vụ giáo xứ để nắm bắt những nhu cầu, sinh hoạt của giáo xứ. Nói chung, họ làm bất cứ gì để Nước Thiên Chúa được tỏ hiện nhiều hơn nơi khu xóm mình. [4]

Tóm lại, mỗi Kitô hữu nhận được một ân sủng của Thánh Thần vì lợi ích chung (x. 1Cr 12, 7). Những đặc sủng này cần được khơi dậy, cần được khuyến khích để xây dựng Giáo hội. Chúng ta thường chú trọng đến Giáo hội như là một cơ cấu phẩm trật, nhưng Giáo hội cũng là một cơ cấu đặc sủng hoặc cơ cấu Thần khí. Chính Thần khí làm cho Giáo hội sinh động. Giáo hội như một toàn khối liên kết với nhau và sống động nhờ các đặc sủng.

THÀNH LẬP CỘNG ĐOÀN GIÁO HỘI CƠ BẢN

 Người Việt Nam rất qúi trọng tình làng nghĩa xóm, nên khi sống xa quê hương họ thường lập ra những hội đồng hương để đáp ứng nhu cầu tình cảm này. Con người ai cũng muốn được người khác coi trọng, được quan tâm, được chia sẻ, được góp phần vào công việc chung. Hơn nữa, đối với người Công giáo, nhu cầu này càng thúc bách hơn. Qua thực tế tại các giáo xứ, chúng ta thấy rằng phần đông người giáo dân chỉ gặp gỡ nhau mỗi tuần một lần tại nhà thờ. Nhưng những cuộc gặp gỡ này thường chỉ là ngồi gần nhau, chứ không ai quan tâm đến ai. Lễ xong, ai lại về nhà nấy. Người ta sống cô đơn, lẻ loi, vô danh ngay giữa đám đông. Các Cộng đoàn Giáo hội Cơ bản (CĐGHCB) chính là nơi đáp ứng những nhu cầu này của con người.

I. Mục đích của Một Cộng Đoàn Giáo Hội Cơ Bản

1. Tổ chức các cuộc họp mặt luân phiên tại các gia đình: Mỗi CĐGHCB bao gồm khoảng 20- 30 gia đình (có thể ít hơn). Những gia đình này sống gần gũi nhau. Nhưng họ cũng có thể sống rải rác trong một khu xóm hay khu phố, xen lẫn với các gia đình ngoại giáo. Sống giữa những người ngoại giáo, các CĐGHCB mới thấy rõ mình là men trong bột, là muối cho đời. Họ gặp nhau mỗi tháng một hoặc hai lần (hoặc có thể nhiều hơn, tùy nheo nhu cầu của mỗi nhóm). Họ thay phiên giữ vai trò tổ chức buổi họp mặt.

2. Chia sẻ Lời Chúa và Thánh Thể: Chính Lời Chúa qui tụ họ lại với nhau, chứ không phải vì thích nhau hay hợp gu với nhau. Do đó, đời sống của một CĐGHCB được đặt nền tảng trên Lời Chúa. Họ thường xuyên chia sẻ Lời Chúa, nhất là theo Phương Pháp 7 bước hay Phương Pháp Xem-Xét-Làm. Qua việc suy tư và chia sẻ Lời Chúa, họ cảm nghiệm được sự hiện diện của Chúa trong cuộc đời mình, thắt chặt thêm mối dây huynh đệ. Họ cùng nhau cầu nguyện, cùng nhau nhìn lại đời sống và nêu quyết tâm thực hành cụ thể hàng tháng dưới ánh sáng Lời Chúa (nên hướng việc chia sẻ Lời Chúa và việc thảo luận trong các buổi họp mặt này về những quan tâm đến đời sống hàng ngày ở gia đình, khu xóm, khu phố, chứ không chỉ quanh quẩn ở các việc đạo đức truyền thống mà thôi). Họ cùng nhau qui tụ cử hành Thánh Thể để nuôi dưỡng đời sống đức tin, sự hiệp thông và hoạt động tông đồ của cộng đoàn. Đối với họ, "thể hiện Giáo Hội” không chỉ là đọc kinh, tham dự Thánh lễ, mà trước hết là biểu lộ đức tin trong cuộc sống hằng ngày. 

 3. Cùng phục vụ nhau và cùng nhau phục vụ: Đây là đặc điểm hành động của một CĐGHCB. Đức tin không việc làm là đức tin chết. Đức tin phải được thể hiện qua cuộc sống. Việc chia sẻ Lời Chúa thúc đẩy các thành viên đến một quyết tâm hành động cụ thể, như thái độ đáp trả đối với sứ điệp Lời Chúa trong môi trường mình đang sống. Họ phục vụ tùy theo kinh nghiệm sống đức tin của Nhóm và ơn đoàn sủng mà mỗi người lãnh nhận được. Họ liên đới và giúp đỡ lẫn nhau trong tinh thần đồng trách nhiệm. Họ giúp đỡ những người nghèo, an ủi những người sầu khổ, viếng thăm những người đau yếu già cả trong khu xóm mình, góp phần vào việc giáo dục thanh thiếu niên, cùng nhau dọn dẹp vệ sinh môi trường, cùng nhau xây dựng khu xóm mình ngày càng tốt đẹp hơn,

 4. Liên kết với giáo xứ, giáo phận, và Giáo hội phổ quát:

Để khỏi bị cô lập hóa và bị các ý thức hệ lèo lái, cũng như để bảo toàn tính cách  giáo hội của mình, các CĐGHCB cần phải duy  trì mối giây hiệp thông với các chủ chăn trong Hội Thánh. Một trong các phương tiện hết sức hiệu lực để củng cố niềm hiệp thông ấy là việc huấn luyện liên tục cho những người lãnh đạo trong các cộng đoàn (x. Evangelii nuntiandi, 58). Mọi CĐGHCB đều được nối kết với các CĐGHCB khác, với giáo xứ, giáo phận và Giáo Hội phổ quát. Các CĐGHCB của cùng một giáo xứ thường xuyên thăm viếng nhau, không ngừng hỗ trợ và củng cố nhau. Họ có thể chia phiên để chuẩn bị và hướng dẫn phụng vụ trong Thánh Lễ Chúa Nhật. Thỉnh thoảng họ qui tụ nhau để cùng chia sẻ kinh nghiệm. Mỗi CĐGHCB thường có một đại diện trong ban mục vụ giáo xứ. Những người làm công tác mục vụ toàn thời gian thường xuyên thăm viếng các CĐGHCB, để những cộng đoàn này có thể thắt chặt mối liên kết của họ với giáo xứ và với toàn thể Giáo Hội. Những khoá huấn luyện, những khoá tĩnh tâm cũng là cơ hội tốt cho việc củng cố mối liên kết này.

 II. Thành Lập Các CĐGHCB

 1. Chuẩn bị

- Người phụ trách (cán sự, người lãnh đạo) CĐGHCB đóng một vai trò hết sức quan trọng. Người phụ trách thúc đẩy sự cởi mở chia sẻ, khả năng đối thoại, và thái độ quan tâm của các thành viên. Người phụ trách đóng vai trò điều phối và bảo đảm CĐGHCB của mình luôn ở trong mối hiệp thông mật thiết với giáo xứ, giáo phận và Giáo Hội phổ quát.

- Linh mục chính xứ có tầm quan trọng đặc biệt trong việc khai sinh các CĐGHCB. Không có sự điều phối của linh mục chính xứ, các CĐGHCB khó phát triển khởi sắc được. Các chuyên viên, các cán sự, các tu sĩ không thể thay thế được vai trò của linh mục chính xứ. Linh mục chính xứ cần hiện diện cụ thể trong các cuộc họp mặt của các CĐGHCB, nhất là vào giai đoạn mới hình thành.

- CĐGHCB nhắm đến các mối tương quan, không quá chú trọng đến các hoạt động. Vì thế, không nên tổ chức các hoạt động chỉ để cho có hoạt động. Các hoạt động phải nhằm đáp ứng các nhu cầu và hoàn cảnh thực tế của cộng đoàn.

- Thành lập Ban Cán sự giáo xứ đặc trách việc hỗ trợ xây dựng các CĐGHCB. Những vị này có khả năng lãnh đạo, có khả năng vận động quần chúng, có thể tham dự khoá học tập dành cho nhóm cán sự ở giáo xứ, và có thể tổ chức khoá học tập cho việc chuẩn bị thành lập các CĐGHCB.

 2. Tiến trình hình thành Các CĐGHCB

Có hai cách để thành lập các CĐGHCB:

Cách 1: Thành lập một số CĐGHCB mẫu trước. Sự thành công của một số CĐGHCB mẫu này sẽ tạo điều kiện và khích lệ việc thành lập các CĐGHCB khác.

Cách 2: Thành lập đồng loạt các CĐGHCB trong toàn giáo xứ. Những giáo xứ có đông người Công Giáo tương đối tập trung, không có cách biệt lớn về địa dư, có thể thực hiện theo cách này.

- Khi vận động, cần chú tâm vào nhu cầu xây dựng một cộng đoàn (gặp gỡ nhau, thăm hỏi lẫn nhau, củng cố đời sống đức tin, quan tâm, chia sẻ trong tình huynh đệ), không nhắm trước hết đến những hoạt động. Khi mọi người đã có ý thức tương đối về nhu cầu xây dựng một cộng đoàn, mời họ tham dự một khoá học tập về định hướng CĐGHCB do nhóm cán sự của giáo xứ tổ chức. Chỉ những ai tham dự khoá này (ít nhất là đại diện của gia đình) mới trở thành thành viên của CĐGHCB. Khoá định hướng nói trên sẽ kết thúc với việc bầu chọn ban lãnh đạo CĐGHCB: người phụ trách, phó phụ trách, người đặc trách phụng vụ, thủ quĩ... Không nên bầu chọn quá nhiều chức danh để tránh cồng kềnh. Về sau, sẽ bầu chọn thêm cho các chức vụ khác khi thực sự có nhu cầu.

- Bước khởi đầu của các nhóm CĐGHCB sẽ là các buổi họp mặt đều đặn (ví dụ, mỗi tháng một lần), mỗi lần khoảng 60- 90 phút, để cử hành Thánh Thể, chia sẻ Lời Chúa và để cùng nhau định hướng sống. Các thành viên được khích lệ cởi mở đối thoại và quan tâm tới nhau. Người phụ trách mời và thông báo cho các thành viên về thời gian và địa điểm họp mặt. Linh mục chính xứ và cán sự của giáo xứ (được phân bổ) sẽ hiện diện trong buổi họp mặt đầu tiên này.

- Sau mỗi 3 tháng, tổ chức những buổi hội thảo rút kinh nghiệm thực tế và những khoá bồi dưỡng nhằm: điều phối kịp thời những gì cần thiết để định hướng xây dựng CĐGHCB được rõ nét hơn; từng bước nâng cao hiểu biết Thánh Kinh và hoàn thiện phương pháp chia sẻ Lời Chúa; hun đúc tinh thần và vun xới khả năng lãnh đạo nơi những người phụ trách các CĐGHCB.

- Tổ chức những khoá bồi dưỡng định kỳ cho Ban Lãnh đạo các CĐGHCB và, nếu được, cho tất cả các thành viên cộng đoàn. Nội dung những khoá này được phác hoạ theo kinh nghiệm rút ra từ chính tiến trình.

Nói tóm lại, các Cộng đoàn Giáo hội cơ bản xuất hiện là kết quả của một quá trình trở về nguồn của Kitô giáo (làm sống lại Cộng đoàn của Đức Giêsu với các môn đệ trong Phúc Âm và Cộng đoàn tín hữu đầu tiên ở Giêrusalem trong Sách Tông đồ Công vụ) dưới tác động của Thánh Thần và của luồng gió đổi mới của Công đồng Vatican II.  Là “một cách thức mới để thể hiện Giáo Hội,” các cộng đoàn này đại diện giáo xứ tại khu vực của mình và thể hiện sự sống động của Giáo Hội nơi sự sống động của mình. CĐGHCB mời gọi sự tham gia của mọi thành viên và vận dụng tất cả các kỹ năng và đặc sủng của mỗi thành viên.  Nó là một cách hữu hiệu để đưa đạo vào đời, để sống cụ thể huấn lệnh yêu thương, liên đới và chia sẻ.

Lm. JB. Trần Hữu Hạnh, csf

[1] X. UCAN News, Ucan Commentary - The Role of Religious amid the Asian Crisis, http://www.ucanews.com/html/uca/index.html.

[2 ] Huấn từ của ĐTC vào ngày 7/3/2010, x.www.hdgmvietnam.org

[3] X. FABC, Franz-Josef Eilers, ed.,  For All the People of Asia, Vol 3 (Quezon City: Claretian Publications, 2002), tr. 3, 4,  36, 91, 108, 115.

[4] Nguyễn Văn Nội, www.thanhlinh.net.

Tài Liệu Tham Khảo

- Giêrônimô Nguyễn Văn Nội, Giáo dân Xây dựng Cộng đoàn Giáo hội Cơ bản, 2004 (sách Lưu hành nội bộ).

- FABC, Franz-Josef Eilers, ed.,  For All the People of Asia, Vol 1, 3 (Quezon City: Claretian Publications, 2002).

- Lm Giuse Lê Công Đức,  http://dunglac.org

Lạy Chúa Thánh Thần là Ánh sáng Chân lý vẹn toàn,

Chúa ban những ân huệ thích hợp cho từng thời đại,

và dùng nhiều cách thế kỳ diệu để hướng dẫn Hội Thánh,

này chúng con đang chung lời cầu nguyện cho các Giám mục

và những người tham dự Thượng Hội đồng Giám mục thế giới.

Xin Chúa làm nên cuộc Hiện Xuống mới trong đời sống Hội Thánh,

xin tuôn tràn trên các Mục tử ơn khôn ngoan và thông hiểu,

gìn giữ các ngài luôn hiệp thông với nhau trong Chúa,

để các ngài cùng nhau tìm hiểu những điều đẹp ý Chúa,

và hướng dẫn đoàn Dân Chúa thực thi những điều Chúa truyền dạy.

Các giáo phận Việt Nam chúng con

luôn muốn cùng chung nhịp bước với Hội Thánh hoàn vũ,

xin cho chúng con

biết đồng cảm với nỗi thao thức của các Mục tử trên toàn thế giới,

ngày càng ý thức hơn về tình hiệp thông,

thái độ tham gia và lòng nhiệt thành trong sứ vụ của Hội Thánh.

Nhờ lời chuyển cầu của Đức Trinh Nữ Maria,

Nữ Vương các Tông đồ và là Mẹ của Hội Thánh,

chúng con dâng lời khẩn cầu lên Chúa,

là Đấng hoạt động mọi nơi mọi thời,

trong sự hiệp thông với Chúa Cha và Chúa Con,

luôn mãi đến muôn đời. Amen

Huế, ngày 8 tháng 11 năm 2021.

IMPRIMATUR

(đã ấn ký)

+ GIUSE NGUYỄN CHÍ LINH

TỔNG GIÁM MỤC TGP HUẾ

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC VIỆT NAM

Văn phòng thư ký
72/12 Trần Quốc Toản, phường 8, quận 3, Tp Hồ Chí Minh

 THÔNG BÁO
Tiến trình tham gia Thượng Hội Đồng Giám Mục tại các Giáo phận 

Thượng Hội Đồng Giám Mục thế giới lần thứ XVI sẽ họp Đại hội vào tháng 10 năm 2023 với chủ đề Hướng tới một Hội Thánh hiệp hành: hiệp thông – tham gia – sứ vụ. Để toàn thể Dân Chúa tham gia tích cực vào sinh hoạt của Hội Thánh, Đức Thánh Cha Phanxicô đề nghị tiến hành Thượng Hội Đồng Giám Mục theo ba giai đoạn: Giáo phận, Châu lục, Hoàn vũ. Giai đoạn Giáo phận kéo dài từ tháng 10/2021 - tháng 8/2022.

Đáp ứng lời kêu gọi của Vị Cha chung, trong cuộc họp trực tuyến ngày 03 tháng 11 năm 2021, Hội Đồng Giám Mục Việt Nam quyết định:

1/ Thánh Lễ khai mạc: Tất cả các Giáo phận sẽ cử hành Thánh Lễ khai mạc Thượng Hội Đồng Giám Mục cấp Giáo phận, do Giám mục Giáo phận chủ sự, vào Chúa nhật I Mùa Vọng, ngày 28 tháng 11 năm 2021.

2/ Chủ đề mục vụ năm 2022: Hướng tới một Hội Thánh hiệp hành: hiệp thông – tham gia – sứ vụ.

3/ Logo của Năm 2022: Logo chính thức của Văn phòng Tổng thư ký Thượng Hội Đồng Giám Mục (sẽ gửi đến các Tòa giám mục).

4/ Tùy theo tình hình cụ thể của các địa phương, mỗi Giáo phận sẽ tiến hành việc gặp gỡ, lắng nghe, phân định theo hướng dẫn của Văn phòng Tổng thư ký Thượng Hội Đồng Giám Mục.

5/ Các Giáo phận sẽ gửi bản đúc kết của Giáo phận về Văn phòng thư ký Hội Đồng Giám Mục Việt Nam vào cuối tháng 8 năm 2022.

Xin anh chị em cầu nguyện cho Thượng Hội Đồng Giám Mục mang lại những hoa trái phong phú như lòng Chúa ước mong.

Ngày 10 tháng 11 năm 2021
Tổng thư ký HĐGMVN

(đã ký)

Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Khảm

Sưu tầm